Kyrralíf
Still Life
06.06.2025
17:00-19:00
Dieter Roth, Haraldur Jónsson, Hákon Bragason, Katrín Elvarsdóttir, Marta Skoczeń, Páll Haukur, Rósa Gísladóttir, Steina & Woody Vasulka
Á sýningunni eru samtímaverk unnin í margvíslega miðla sem eiga það sameiginlegt að geta flokkast undir þá grein myndlistar sem kallast kyrralíf. Inntak þessara verka eru hversdagsleg viðfangsefni, sem eru okkur áminning um fegurð og eða fallvaltleika lífsins. Þessi grein myndlistar hefur fylgt manninum frá örófi alda en skipað misstóran sess í listasögunni eftir tíðarandanum hverju sinni. Fyrstu kyrralífsmyndirnar eru taldar vera forn egypskar, frá því um 15 öldum fyrir Krist. Myndirnar voru málaðar á veggi grafhýsa og eru af kjöti, fiski og korni, sem trúað var að gætu nýst hinum látnu í lífinu eftir dauðann. Á gullöld hollenska málverksins á 16. og 17. öld voru kyrralífsverk mjög algeng. Upphaflega sem leið listamanna til að þjálfa sig í að fanga ljós og skugga og að glíma við fagurfræði myndflatarins með því að mála uppstillingar. Þegar fram liðu stundir voru slík verk oftar en ekki notuð í þágu kirkjunnar og hlaðin merkingarbærum táknum sem áttu að vekja guðsótta og minna á hverfulleika og fánýti jarðvistarinnar. Fram á okkar daga hafa kyrralífs myndir þróast innan allra strauma myndlistar, impressjónisma, expressjónisma, kúbisma, fúturisma, dadaisma og súrrealisma, og átt þátt í að brjóta upp og opna myndflötinn í átt að abstraktlist. Miðlar eins og ljósmyndun og vídeó hafa að sjálfsögðu komið við sögu, en kyrralífsmyndir hafa í gegnum tíðina verið sterk heimild um hversdaginn og þann hluta sögunnar sem sjaldan er skráður í sögubækurnar.
Um listamennina:
Dieter Roth (f. 1930 - d. 1998) var einn áhrifamesti listamaður eftirstríðsáranna. Hann bjó til margbreytileg verk í ólíka miðla, ekki einungis grafíkverk, teikningar, málverk, skúlptúra og bækur, heldur einnig innsetningar, hljóð-, myndbands- og ljósmyndaverk o.fl. Dieter Roth gerði alls 524 grafíkverk á ferli sínum og eru mörg þeirra einstök. Það er vert að nefna að Dieter notaði allar þekktar prentaðferðir (og aðrar sem hann fann upp sjálfur) við gerð verkanna – tréristur, ætingar, koparristur, akvatintur, offsetsteinþrykk, silkiþrykk o.s.frv. Heildarsafn grafíkverka eftir listamanninn hefur því verið kallað eitt það ríkulegasta og fjölbreyttasta sem einstakur listamaður hefur nokkru sinni gert.Dieter Roth var fæddur í Þýskalandi og uppalinn í Sviss, en hann fluttist til Íslands 1957 og hefur alla tíð verið mikilvægur hluti af íslenskri myndlistarsögu. Verk hans má finna í helstu söfnum heims, en þau voru meðal annars sýnd í umfangsmikilli yfirlitssýningu í Museum of Modern Art í New York, auk þess sem listamaðurinn sýndi fyrir hönd Sviss á Feneyjatvíæringnum árið 1992. Hann átti í afar farsælu samstarfi við son sinn, Björn Roth, á síðari árum ævi sinnar, en Dieter lést í Sviss árið 1998.
Verk Haraldar Jónssonar (f. 1961) bera sterkan persónulegan svip og flest verkin eiga það sameiginlegt að breyta upplifun áhorfandans af efninu og umhverfinu. Þannig hefur hann búið til skúlptúra sem fjalla um þögn eða fjarveru, teikningar sem ögra hugmyndum okkar um eftirmyndun og myndbyggingu, innsetningar úr fjöldaframleiddum hlutum og iðnaðarefni, og lista af orðum yfir tilfinningar sem prentaðir eru út sem veggfóður og rugla þannig hugmyndum okkar um innri og ytri reynslu. Hann reynir að sýna það sem alla jafna er falið og gefa því form sem venjulega er óformað. Haraldur lagði stund á nám við ýmsar myndlistarakademíur á Íslandi, í Frakklandi og Þýskalandi. Haraldur hefur haldið tugi einkasýninga, meðal annars umfangsmikla yfirlitssýningu á Kjarvalsstöðum og tekið þátt í ótal samsýningum um víða veröld. Verk hans eru í eigu helstu opinberu safna á Íslandi sem og í einkasöfnum í Evrópu og Bandaríkjunum. Haraldur var borgarlistamaður Reykjavíkur árið 2019 og var valinn í Auglýsingahlé Billboard árið 2024.
Hákon Bragason (f. 1993) útskrifaðist frá Listaháskóla Íslands árið 2019 og hefur síðan verið virkur þátttakandi í íslensku myndlistar- og tónlistarlífi. Hann hefur tekið þátt í fjölda samsýninga og listahátíða auk þess að hafa haldið einkasýningar. Í verkum sínum vinnur Hákon með fjölbreytta miðla og velur aðferð og efnivið í samræmi við hverja einstaka hugmynd. Meðal þess sem hann nýtir í sköpun sinni eru teikningar, vélbúnaður, gagnvirkar innsetningar, sýndarveruleiki, vefsíður og gjörningar. Verk hans styðjast oft við breytilegt sjónarhorn áhorfandans, og skapa rými fyrir tilraunakennt sjónarspil. Verk Hákonar voru valin í sýninguna D-Vítamín í Listasafni Reykjavíkur árið 2024, þar sem úrvali ungra listamanna var boðið að sýna nýleg verk. Þar að auki hefur hann sýnt verk sín í Ráðhúsi Reykjavíkurborgar, Kaktus á Akureyri, á Korpúlfsstöðum og víðar.
Ljósmyndaverk Katrínar Elvarsdóttur (f. 1964) einkennast af brotakenndum en jafnframt óræðum frásögnum, þar sem leikið er með hugmyndina um sameiginlega sköpun minninga. Verkin innihalda oft frásagnir af dularfullum atburðum sem áhorfandinn verður óafvitandi hluti af, þar sem ákveðnir hlutir eru sýnilegir en öðru er leyft að liggja á milli hluta, og það sem út af stendur kallast fram í hugskotsjónum áhorfandans. Þannig gerast verkin innan óræðs tíma og sögusviðs, uppfull tilvísana og styðjast við kvikmyndalega aðferðarfræði, mjúkan fókus og snarpa notkun ljóss og skugga.
Katrín hefur sýnt verk sín víðsvegar um heiminn, má þar nefna Fotografisk Center í Kaupmannahöfn, Ljósmyndasafnið í Seoul, S-Kóreu, auk einkasýninga í Gerðarsafni og Hafnarborg á Íslandi. Hún var tilnefnd til Deutsche Börse ljósmyndaverðlauna árið 2009 og hlaut hin virtu Eikon-verðlaun í Vínarborg árið 2017.
Marta Skoczeń (f.1994) er pólskur myndlistarmaður sem notar vídeó, ljósmyndun og teikningar í verkum sínum. Hún útskrifaðist frá myndlistardeild École Nationale Supérieure des Beaux-Arts í Paris árið 2020, og úr Listaháskólanum í Kraká árið 2019. Hún fjallar iðulega um kvenleika í verkum sínum, forsendur og áhrif minnis, vendipunkta fortíðar og framtíðar, en verkin flakka á milli sviðs myndlistar, kvikmynda og tísku. Verk hennar, House Without a Key (2020), hefur hlotið verðskuldaða athygli, þar sem innri barátta ungrar konu gagnvart eigin skuldbindingum og frelsi er gerð skil á ljóðrænan hátt. Verk Mörtu er að finna í safneign MACBA í Barcelona og Collection Lemaître í Frakklandi, auk þess sem verk hennar hafa verið sýnd í Palais de Tokyo í París og á ýmsum kvikmyndahátíðum. Hún hefur einnig átt í samstarfi við hátískumerkin Louis Vuitton og Balenciaga.
Páll Haukur (f.1981) fjallar um hugmyndafræðileg sambönd náttúru, mennsku og menningar. Í því samhengi leitast list Páls við að spyrja hvernig eitthvað hljóti merkingu til að byrja með, hvar liggur ábyrgðin í merkingarframleiðslu samtímans. Verk hans krefja áhorfandann ennfremur um síendurtekna táknfræðilega ákvarðanatöku, þar sem samhengi hlutanna er í eilífri endurskoðun og líkamleiki áhorfandans spilar lykilhlutverk. Allt tekur umbreytingu, en Páll Haukur notar endurtekið lífræn efni í verkum sínum, auk þess sem hann beitir orðum og texta sem hlutum. Þannig skoðar hann takmarkanir dauðra hluta í leit að tengingu við umhverfi sitt. Páll Haukur stundaði nám við sjónlistadeild Listaháskóla Íslands og lauk MFA gráðu frá California Institute of the Arts. Hann hefur sýnt í ýmsum galleríum og söfnum bæði innanlands og utan, til dæmis í Listasafni Íslands, Nýlistasafninu, Listasafni Reykjavíkur og Galleria Sculptor, Helsinki.
Verk Rósu Gísladóttur (f. 1957) kanna þróun forma og breytingar á merkingu þeirra í gegnum tíðina, með því að fella inn nútímaefni og ígrunda áskoranir neysluhyggjunnar. Þótt hún hafi unnið með fjölbreytt efni er hún þekktust fyrir gifsskúlptúra sína, sem taka á sig fjölbreytt form og stærðir. Frá upphafi ferils síns hefur hún oft sótt listrænar vísanir í byggingarlist og menningu. Verk hennar undirstrika eðlislægt gildi kyrralífs sem listforms og fjalla stöðugt um þemu eins og sjálfbæra þróun, klassíska stefnu og andleg málefni. Rósa nam myndlist í Þýskalandi, Bretlandi og á Íslandi. Verk hennar hafa verið sýnd víða hérlendis og erlendis, þar á meðal í Scandinavia House í New York, Saatchi Gallery í London, Listasafni Reykjavíkur og Hafnarborg. Árið 2020 var Rósa fyrsti handhafi Gerðarverðlaunanna sem eru veitt framúrskarandi myndlistarmanni sem vinnur í skúlptúr og rýmisverk.
Steina Vasulka (f.1940) hefur með ævilöngu starfi sínu spilað lykilhlutverk í þróun og umbyltingu vídeómiðilsins. Hún hóf feril sinn sem klassískt menntaður fiðluleikari, en hún stofnaði The Kitchen í New York árið 1971 ásamt eiginmanni sínum Woody Vasulka og rannsökuðu þau meðal annars eiginleika rafrænna boða og gagnvirkni hljóðs og myndar. Tilraunakennd aðferðafræði þeirra og smíði á tækjum á tólum til vídeógerðar hafa mótað listasöguna og veitt kynslóðum listamanna sem fylgdu í fótspor þeirra innblástur, auk þess sem verk þeirra má finna í mörgum af helstu listasöfnum heims. Hún hefur sýnt verk sín í Pompidou safninu í París, Carnegie Institute í Pittsburgh, Bandaríkjunum, Whitney safninu í New York, auk þess sem hún var nýverið með umfangsmiklar einkasýningar í Buffalo AKG safninu í New York og MIT List Visual Arts Center í Boston, Massachusetts.
Woody Vasulka (f.1937 - d.2019) var frumkvöðull í vídeólist og hóf feril sinn á sjöunda áratug síðustu aldar. Hann lagði ríkulega áherslu á tilraunamennsku í verkum sínum, en bakgrunnur hans var í verkfræði og heimildamyndagerð áður en hann sneri sér alfarið að notkun rafrænna miðla í myndlist. Mörg verka hans má flokka sem tilraunir til þess að flokka ógrynni möguleika margmiðlunar og vídeólistar. Leikrænar tilraunir hans með myndmerkið í vídeói og gerð rafrænna myndgervla. Lykilverk hans, The Brotherhood, er einnig til sýnis í galleríinu út árið 2025. Hann hlaut Guggenheim heiðursnafnbót árið 1979 og hlaut Siemens Media Art verðlaunin sem veitt eru af ZKM Center for Art and Media í Karlsruhe árið 1995. Verk hans hafa nýlega verið sýnd í Tate Modern í London, LACMA safninu í Kaliforníu og í Buffalo AKG safninu í New York. Woody lést árið 2019 á heimili sínu í Santa Fe, Nýju Mexíkó.
___
English version:
This exhibition features contemporary works in various media that can be classified as an art genre called still life. The subject matter of these works are everyday things, which serve as a reminder of the beauty and transience of life. This branch of art history has existed alongside humanity for centuries, but gained and lost popularity and recognition according to the zeitgeist of each era. The first still life paintings are believed to be ancient Egyptian, from around the 15th century BC. They were painted on the walls of tombs, depicting meat, fish, and grain, believed to be useful to the deceased in the afterlife.
During the golden age of Dutch painting in the 16th and 17th centuries, still life paintings became commonplace. Originally, as a means of artistic training in the catching of shadow and light, as well as aesthetics and composition. As time went on, such works were often used for the benefit of the church and were loaded with meaningful symbols intended to evoke the fear of God and remind us of the transience and futility of earthly existence. To this day, still life paintings have developed within all movements of art, impressionism, expressionism, cubism, futurism, dadaism, as well as surrealism, and helped open up the possibilities toward abstraction. Media such as photography and video have been part of still life's discourse, but no matter the medium, these works have remained a strong source of information about everyday life and the parts of history rarely depicted.
About the artists:
Dieter Roth (b. 1930 - d. 1998) was one of the most influential artists of the post-World War II period. He produced a great variety of works in different artistic media, including graphics, drawings, paintings, sculptures, and books, but also installations, assemblages, audio, and media works. Dieter Roth created 524 graphic works during his career, many of which are unique. It is worth mentioning that Roth used all known printing methods (as well as self-invented methods) in creating the works – woodcuts, etchings, copper engravings, aquatints, lithography, silkscreen printing, and more. Additionally, his graphic works have been called some of the richest and most diverse ever to be produced by a single artist.
Haraldur Jónsson's (b. 1961) different approaches demonstrate much versatility, yet his work always has an unmistakable personal character. Many of his creations are conceived to transform the viewer’s perception of the material. He has produced sculptures that evoke the experience of silence or absence, drawings that deliberately eschew any representation or coherent composition, installations of industrial materials that defy function, and lists of words that refer to human emotions, presented as wallpaper, confounding the distinction between our inner and outer experience. He consistently strives to make visible that which is normally hidden and to give form to that which normally has no dimension or form.
Hákon Bragason (b.1993) graduated from the Iceland University of the Arts in 2019 and has been an active participant in the Icelandic art and music scene. He has participated in numerous group exhibitions and art festivals, in addition to having held solo exhibitions. In his works, Hákon works with a variety of media and chooses methods and materials according to each idea. Among the things he uses in his creations are drawings, hardware, interactive installations, virtual reality, websites, and performances. His works are often rooted in a shifted perspective for the viewer, allowing for reconfiguration.
Katrín Elvarsdóttir (b. 1964) studied fine arts and photography in the US. Her photographic works tell fragmented narratives of an ambiguous nature, often playing on the idea of socially collective memory-making. They often serve as a placeholder for enigmatic events that the viewer inadvertently becomes a part of, a story half-realized, half-imagined. Her work might best be described as suggestive, choosing to reside in an unscripted, imagined timelessness, often utilizing cinematic methods, soft focus, and chiaroscuro.
Marta Skoczeń (b.1994) is a Polish visual artist working with video, photography, and drawing. She graduated from École Nationale Supérieure des Beaux-Arts de Paris in 2020 (Clément Cogitore studio) and the Academy of Fine Arts in Warsaw in 2019 (Graphic Art). In her work, she mainly focuses on femininity, memory, and the meeting of past and present, navigating between visual art, cinema, and fashion. Her 2022 work, House Without a Key, has received positive acclaim and explores a portrait of a woman faced with confinement, torn between her desire for freedom and her obligations.
Páll Haukur (b. 1981) reflects on the ideological relationships between nature, culture, and the human experience. He continuously interrogates any given notions of meaning, often asking what constitutes an object. His work often represents flux, resulting in an aesthetic experience that constantly demands viewers re-evaluate themselves in relation to the space and objects around them. He continuously uses media that are dependent on time, space, and call for the viewer’s engagement.
Rósa Gísladóttir’s (b. 1957) works explore the derivation of forms and their transcendence of meaning throughout history, modern-day materials, and the struggles of consumerism. Often site-specific, her work emphasizes the independent value of still life as an art form and continually delves into subjects such as sustainable development, classicism, and spirituality. In them, the classic and the modern meet, and she frequently raises pressing questions about the role and purpose of objects, of which there is now an abundance, and of museums, whose works and ideas resonate in our contemporary world.
Steina Vasulka (b. 1940) is a pioneer of video art, through her lifelong dialogue with machines – from cathode-ray televisions to digital computer systems, which played a key role in the advancement and evolution of the medium. She began her career as a classically trained violinist, which continuously trickled into her art-making. In 1971, she founded The Kitchen in New York alongside her husband, Woody Vasulka, an experimental institution for video, performance, and cross-disciplinary art. Their complex explorations of the malleability of the image, the interaction of sound and imagery, and the manipulation of energy continue to shape video art history and inspire subsequent generations of artists.
Woody Vasulka (b.1937 - d.2019) was a pioneering video artist, starting his career in the 1960s. With a background in engineering and film-making, Woody’s main focus was the use of electronic media in art, and he produced an extensive series of videos, some of which can be seen as cataloging the possibilities of new media. His playful experiments with the video signal and the making of electronic processing tools helped shape the video medium with his immensely prolific body of work. His magnum opus, The Brotherhood (1990–1998), is currently on view alongside Still Life in the gallery.
Also check out other Arts events in Reykjavík, Fine Arts events in Reykjavík, Exhibitions in Reykjavík.
