«Νουάρ κάτω από τον ήλιο»: Το The Long Goodbye (Robert Altman, 1973) στον θερινό κινηματογράφο Παναθήναια με τον Αλέξανδρο Παπαγεωργίου
Κλείσε το εισιτήριό σου:
https://www.more.com/gr-el/tickets/cinema/the-long-goodbye
Στα τέλη της δεκαετίας του ‘60 και τις αρχές της δεκαετίας του ‘70, συνέβη κάτι μοναδικό στο αμερικάνικο σινεμά. Σε αυτήν την μακρά κινηματογραφική άνοιξη, νέοι ριζοσπάστες δημιουργοί πήραν το πάνω χέρι από τα στούντιο εγκαινιάζοντας την εποχή του New Hollywood και απολαμβάνοντας μεγάλη καλλιτεχνική ελευθερία καθώς αναθεωρούσαν τις βεβαιότητες του χολιγουντιανού κινηματογράφου και ξανάγραφαν από την αρχή την ιστορία του αμερικάνικου σινεμά, αντανακλώντας τα όνειρα και τις δυνατότητες που έφερε η επαναστατική δεκαετία του ‘60 και του ‘70 στην κουλτούρα, την πολιτική και την κοινωνία ευρύτερα.
Τι σήμαινε “ξαναγράψιμο” της κινηματογραφικής ιστορίας; Ο Martin Scorsese και ο Francis Ford Coppola έβαλαν στο επίκεντρο την Ιταλο-Αμερικάνικη ταυτότητα και ξανάστησαν το γκανγκστερικό φιλμ στα πόδια του πάνω σε νέες βάσεις. Δημιουργοί σαν τον Woody Allen και τον John Cassavetes εξάσκησαν μια σεναριακή ελευθερία άνευ προηγούμενου φέρνοντας την προσωπική γραφή στο προσκήνιο του Hollywood. Ταινίες σαν το American Graffiti και το The Last Picture Show έστρεψαν το βλέμμα στις εμπειρίες ενηλικίωσης της πρώτης boomer μεταπολεμικής γενιάς. Ταινίες σαν το The Wild Bunch και το Butch Cassidy and the Sundance Kid ξανάγραψαν το αμερικάνικο western σαν μια αντι-ηρωική αφήγηση χωρίς τιμή και δόξα. Και ταινίες σαν το Easy Rider, το Midnight Cowboy, το In the Heat of the Night και το The Graduate έφερναν στο προσκήνιο τις νέες υποκειμενικότητες, κουλτούρες και ταυτότητες της αμερικάνικης κοινωνίας.
Αν υπήρχε όμως ένας σκηνοθέτης που διέτρεξε όλα τα είδη, τα πεδία, τις ανησυχίες και τα άγχη που συνόψισαν την εποχή του New Hollywood, αυτός ήταν ο Robert Altman, ο κατεξοχήν ανατρεπτικός “αναθεωρητής” της ιστορίας του αμερικάνικου σινεμά. Σε όλη τη δεκαετία του ‘70, και ειδικά από το 1970 μέχρι το 1977 που είχε ένα από τα σπουδαιότερα σερί στην κινηματογραφική ιστορία, ο Altman ξανάγραψε τον Κανόνα του χολιγουντιανού κινηματογράφου. Το έκανε με τα αντι-western McCabe & Mrs. Miller και Buffalo Bill & the Indians. To έκανε με την αντιπολεμική μαύρη κωμωδία M*A*S*H. Το έκανε με το ψυχολογικό δράμα των ψευδαισθήσεων και της απώλειας της ταυτότητας στα Brewster McCloud, Images και 3 Women. Το έκανε με το γκανγκστερικό φιλμ και το μιούζικαλ στα Thieves Like Us και Nashville αντίστοιχα. Και το έκανε με το νουάρ, αναποδογυρίζοντας όλους τους κανόνες του, στο σπουδαίο The Long Goodbye του 1973.
Το εγχείρημα του Altman σε αυτήν την ταινία μοιάζει εντελώς βλάσφημο, και πράγματι αντιμετωπίστηκε έτσι από ένα μέρος της κριτικής και του κοινού. Ο Altman παίρνει το ομώνυμο κλασικό νουάρ μυθιστόρημα του Raymond Chandler και το μεταφέρει από την σκοτεινή δεκαετία του ‘40 (χρυσή εποχή του hard-boiled νουάρ που αναζητούσε την κοινωνική κριτική των καπιταλιστικών θεσμών στις αλήθειες που αποκαλύπτει το έγκλημα και ο νόμος για τον άνθρωπο και τον κόσμο) στα ηλιόλουστα 70s της καλιφορνέζικης ευδαιμονίας. Η αλλαγή του περιβάλλοντος και της εποχής βέβαια συμπαρασύρει όλη την φιλοσοφία της ταινίας: στην θέση μιας κλασικής ιστορίας με τον Philip Marlowe έχουμε μια αναθεώρηση των αισθητικών κανόνων του νουάρ όπως παραδόθηκαν στο αμερικάνικο σινεμά από την Ευρώπη του ‘30, μια κοφτερή κριτική της μεταπολεμικής αμερικάνικης κοινωνίας του θεάματος και της κατανάλωσης, και μια αυτοκριτική της χολιγουντιανής συνείδησης που ζωντανεύει μια ψεύτικη, αλλοτριωμένη ζωή στη μεγάλη οθόνη.
Κάτω από τον καυτό ήλιο της Καλιφόρνια, που σβήνει τις σκιές και τις αντιθέσεις του ασπρόμαυρου νουάρ εξπρεσιονισμού, ο Philip Marlowe του Altman, σκόπιμα κενός στο απαράμιλλο 70s στυλ του, περιφέρεται σαν αναισθητοποιημένο κουφάρι μέσα στον λαμπερό ναρκισισμό και την κυνική υποκρισία που αναβλύζει από το κέντρο του “ελεύθερου κόσμου” και την αμερικάνικη ιδεολογία του εξαιρετισμού. Η μεταμοντέρνα ματιά του Altman, που εισάγει την σάτιρα και την ειρωνεία στο genre, βρίσκει το τέλειο ταίριασμά της στην γραφή της πολύπειρης Leigh Brackett, που στο παρελθόν είχε συνυπογράψει μια από τις κλασικότερες μεταφορές του Chandler στην οθόνη με το The Big Sleep του Howard Hawks. Το The Long Goodbye πηγαίνει ένα βήμα παρακάτω από τον αντι-ηρωισμό του κλασικού νουάρ, αποδομώντας την φιγούρα του ντετέκτιβ για να αναδυθεί ένας αντι-αντι-ήρωας, ιδανική φιγούρα που συμπυκνώνει τον μονοδιάστατο άνθρωπο ανάμεσα σε άλλους μονοδιάστατους ανθρώπους, όλοι γεμάτοι σιγουριά για την μοναδικότητά τους.
H ταινία του Robert Altman θα προβληθεί στον θερινό κινηματογράφο Παναθήναια (Μαυρομιχάλη 165) την Παρασκευή 5 Σεπτεμβρίου στις 21.00. Μετά την προβολή θα ακολουθήσει συζήτηση με τον κριτικό Αλέξανδρο Παπαγεωργίου, μέχρι όσο πάει.
|
