Muzeum Manggha wraz z Japan Foundation zaprasza serdecznie na niepowtarzalne widowisko teatralne zatytułowane Taema, które odbędzie się 16 i 17 października w godzinach 19.00–20.30. Spektakl poprzedzi wystąpienie wprowadzające w te tradycyjne sztuki teatralne, które poprowadzi Estera Żeromska – profesor tytularna w zakresie japonistyki, kierownik Zakładu Japonistyki (w latach 2007–2024), Katedry Orientalistyki (w latach 2008–2020), Instytutu Orientalistyki (w latach 2020–2024) Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, specjalizująca się w literaturoznawstwie japońskim, szczególnie historii teatru japońskiego.
🎫 BILETY
Normalny – 70 zł, ulgowy – 50 zł
Kup bilet online
https://manggha.pl/bilety?daid=29227
Program spektaklu Taema składa się z trzech sztuk nō: Taema (Świątynia Taema), Hagoromo (Szata z piór), Naniwa (Stolica Naniwa) oraz poprzedzających ich wykonanie dwóch rytualnych, modlitewnych tańców: okina i sanbasō, mających moc oczyszczającą nasze serca, umysły i przestrzeń – scenę, na której pojawiają się postaci rzeczywiste i nierealne.
Wszystkie sztuki należą do repertuaru japońskiego teatru nō. Świątynia Taema przenosi nas w krąg buddyjskich asocjacji – do legendy o księżniczce Chūjō, dla której w ciągu jednej nocy utkano mandalę – symbol harmonii i spójności wszechświata. Szata z piór przynosi ukojenie, ponieważ Niebianka odzyskuje skradzioną jej przez rybaka szatę, dzięki czemu, pełna wdzięczności, może powrócić do swojej niebiańskiej krainy. Stolica Naniwa natomiast to pean na cześć panującego w IV wieku cesarza Nintoku, władcy, którego rządy przyniosły Japonii pokój i dobrobyt.
Wyjątkowość spektaklu Taema polega na nietypowym połączeniu dwóch japońskich konwencji teatralnych: teatru nō oraz widowiska lalkowego w stylu bun’ya. Na scenie dochodzi bowiem do niekonwencjonalnego spotkania wybitnych aktorów nō z zespołu Tessenkai (Kanji Shimizu, Takao Nishimura) z dwoma animatorami lalek bun’ya z zespołu Saruhachi-za (Hachirobē Nishihashi, Yashima Hori). Większość artystów wielokrotnie występowała w Polsce. Tym razem swoim spektaklem wyrażają oni nadzieję na rychły pokój na świecie.
ARTYŚCI
🎭 Kanji Shimizu (ur. 1953)
清水 寛二
Aktor nō (shite), reżyser, absolwent Wydziału Edukacji Uniwersytetu Waseda, uczeń wybitnych aktorów nō: Nobuyukiego Yamamota (1938–2024), Hisao Kanze (1925–1978), Tetsunojo Kanze VIII (1931–2000) i Tetsunojo IX (ur. 1956); członek (od 1975) i jeden z wicedyrektorów Stowarzyszenia Teatru Nō Tessenkai (od 2012), wykładowca na dwóch prestiżowych uczelniach artystycznych (Uniwersytet Sztuk Pięknych Prefektury Okinawa – w latach 2005–2015; Tokijski Uniwersytet Sztuk Pięknych), współzałożyciel (wraz z Nishimurą Takao; 1991) Hibiki no Kai (Stowarzyszenie Echa).
Jako aktor występuje w klasycznym repertuarze teatru nō oraz we współczesnych sztukach nō (shinsaku-nō) autorstwa Tady Tomio (1934–2010), które również reżyseruje (Isseki Sennin – Pustelnik Isseki; Okinawa zangetsu-ki – Poranny księżyc nad Okinawą; Nagasaki Seibo – Matka Boska z Nagasaki). W 2019 roku opera Matka Boska z Nagasaki w reżyserii Kanjego Shimizu odniosła sukces w kilku europejskich miastach, podobnie jak Studnia Jakuba Leopolda Dietharda w Wiedniu.
Kanji Shimizu odnajduje się we współczesnym teatrze i tańcu w stylu zachodnim czy w okinawskim tańcu kumi-odori (dosł. taniec łączony). Współpracował z chińską operą Kunqu (inaczej Kunju 昆剧) i z artystami starożytnego widowiska indyjskiego Kutiyattam (język malajalam: dosł. połączone aktorstwo) o tysiącletniej tradycji. Od 2014 roku do chwili obecnej współpracuje z animatorem lalek Hachirobē Nishihashim, realizując z nim niekonwencjonalne przedstawienia łączące różne tradycje teatralne i muzyczne, zwłaszcza teatru nō i teatru lalkowego.
🎭 Takao Nishimura (ur. 1953, Ojiya, prefektura Niigata; mieszka w tokijskiej dzielnicy Itabashi)
西村 高夫
Znany w Japonii i na świecie aktor nō (shite), absolwent Uniwersytetu Waseda, uczeń wybitnych aktorów nō: Nobuyukiego Yamamota (1938–2024), Hisao Kanzego (1925–1978), Tetsunojo Kanzego VIII (1931–2000) i Tetsunojō Kanzego IX (ur. 1956); współzałożyciel (wraz z Kanjim Shimizu; 1991) i członek Hibiki no Kai (Stowarzyszenie Echa); członek (od 1982) Stowarzyszenia Teatru Nō Tessenkai; wykładowca (w Towarzystwie Badawczym Nō i Kyōgen Uniwersytetu Tsukuba oraz w Klubie Nō w Szkole Średniej dla Dziewcząt Urawa Daiichi w prefekturze Saitama); debiut na scenie nō w 1978 roku jako waki (deuteragonista; 1978) w sztuce Tsuchigumo (Pająk ziemny); debiut na scenie nō jako shite – protagonista w sztukach: Hagoromo (Szata z piór, pierwszoplanowy; Tessenkai, 1980), Dōjōji (Świątynia Dōjōji; Hibiki no Kai, 1992); realizacja (wraz z miastem Ojiya oraz komitetem wykonawczym lokalnych wolontariuszy) wydarzenia Shinsai fukkō kinen – Ojiya-nō (Nō w mieście Ojiya – modlitwa o pomoc po trzęsieniu ziemi; Ojiya, styczeń 2006); Hagoromo (Warszawa, 1980); Dōjōji Akagashira (Demon Akagashira ze świątyni Dōjōji; Hibiki no Kai, 2006). Od wielu lat współpracuje z Kanji Shimizu.
🎭 Hachirobē Nishihashi (właśc. Takeshi Nishihashi; ur. 1948, Sapporo; obecnie mieszka na wyspie Sado, prefektura Niigata)
西橋 八郎兵衛
Animator lalek w stylach bunraku i bun’ya, absolwent Wydziału Aktorskiego na tokijskim Uniwersytecie Waseda; uczeń Minosuke Yoshidy (1933–2024), wybitnego animatora z Narodowego Teatru Bunraku w Osace (od 1970), w którym zaczął występować pod pseudonimem scenicznym Yoshida Minoshi; po przeprowadzce na wyspę Sado (1979) członek tamtejszego zespołu Osaki-za, a następnie zespołu Shinmei-za (do dziś); założyciel znanego na świecie zespołu Saruhachi-za; artysta znany w Japonii oraz za granicą (m.in. Polska, Holandia, Ukraina, Litwa).
Hachirobē Nishihashi jest artystą wszechstronnym, niekonwencjonalnym, nieustannie poszukującym. Ocalił od zapomnienia widowisko w pięknym, lirycznym stylu bun’ya, typowym dla lalkarskiej tradycji wyspy Sado. Wyreżyserował w tym stylu dwie niemal zapomniane stare sztuki w stylu sekkyo, w których wystąpił też jako animator. Jeden z tych utworów, noszący tytuł Shinodazuma (Lisica z Shinody), zaprezentował w Polsce w 2004 roku (Poznań, Wałbrzych, Kraków, Warszawa).
Hachirobē Nishihashi angażuje się także w realizację wielu niekonwencjonalnych spektakli, będących rezultatem łączenia (z powodzeniem!) różnych tradycyjnych japońskich gatunków widowiskowych i muzycznych. Głównym punktem odniesienia jest dla niego wdzięczny styl bun’ya i związane z nim animowane jednoosobowo lalki o tej samej nazwie (bun’ya ningyō) i prostej budowie – w przeciwieństwie do lalek bunraku manipulowanych przez trzy osoby. Hachirobē Nishihashi łączy bowiem styl bun’ya z konwencją teatru nō, ze średniowieczną, japońską muzyką dworską na flet poprzeczny yokobue, z typową dla teatru kabuki muzyką nagauta i tomimoto, z zachodnią operą czy ze współczesnym jazzem – łączy nie tylko tradycję z nowoczesnością, ale prowadzi piękny, artystyczny dialog międzykulturowy. Nie byłoby to możliwe bez współpracy z wieloma znakomitymi artystami reprezentującymi różne dziedziny sztuk scenicznych. Do tego grona należą między innymi muzycy grający na różnych tradycyjnych instrumentach (japońskich: shamisen, flet poprzeczny yokobue; zachodnich: saksofon) czy artyści operowi. Od kwietnia 2011 roku współpracuje z Hachitayu Watanabe (ur. 1959) – kantorem (opowiadaczem historii), a zarazem muzykiem grającym na shamisenie w teatrze lalkowym. W latach 2014–2019, wraz z Kanjim Shimizu, aktorem nō, zajmował się adaptowaniem sztuk nō (warstw tekstowej i muzycznej). Od tamtej pory każdego lata obaj artyści występują we wspólnych przedstawieniach będących połączeniem nō i teatru lalkowego. Dramat nō zatytułowany Taema był pierwszą sztuką nō wspólnie zaaranżowaną przez nich na potrzeby spektaklu, w którym obaj wystąpili. Łącznie było pięć takich utworów.
W 2017 roku Hachirobē Nishihashi i Kanji Shimizu odnieśli wielki sukces w spektaklu opartym na motywach sztuki nō zatytułowanej Michimori (Wojownik Michimori), a także w przedstawieniu utrzymanym zarówno w konwencji nō, jak i teatru lalkowego, wykonanego do akompaniamentu (granego na saksofonie) poematu symfonicznego Claude’a Achille’a Debussy’ego pod tytułem Preludium do „Popołudnia fauna”.
