Grafiteka 2025
Galerie DAP1, DAP2 i DAP3 Domu Artysty Plastyka OW ZPAP w Warszawie
Wystawa czynna w dniach od 5 grudnia 2025 roku do 3 stycznia 2026 roku
kuratorzy wystawy: Katarzyna Betlińska, Bożena Korulska
komisarze wystawy: Wanda Badowska-Twarowska, Jadwiga Jeziorska, Jaga Karkoszka, Marta Leszczyńska, Monika Maciejewska, Emilia Pitucha
Kilka słów o Grafitece
„Sztuka nie jest tylko naśladowaniem naturalnej rzeczywistości, lecz stanowi metafizyczny jej suplement, postawiony obok niej dla jej przezwyciężenia”. Tak pisał filozof Fryderyk Nietzsche. Z tym mądrym zdaniem wielu artystów nie zgadza się, bo często tworzą coś, co nie ma żadnego odniesienia do rzeczywistości, lecz ukazuje całkowicie inny, własny, osobisty świat wyobraźni i emocji. Takie dzieła wydają się być najcenniejsze, gdyż otwierają nowe drogi poznania, którymi jeszcze nikt nie podążał. Istnieje również całkiem odmienny sposób twórczej działalności artysty wynikający z dłuższej obecności w świecie sztuki i konfrontowania się z już powstałymi dziełami. O takich twórcach myślał znakomity pisarz literatury faktu Ryszard Kapuściński. Jego zdaniem „żeby napisać jedno własne zdanie, trzeba przeczytać tysiące cudzych”. W tym rozumieniu rzeczywistość jest zarówno źródłem inspiracji, jak i materiałem do artystycznej transformacji. Jest jeszcze trzeci punkt widzenia, czyli zdanie odbiorcy sztuki i tu skala odczuć jest także nieograniczona, od ogromnego zachwytu połączonego z percepcyjnym wstrząsem, poprzez odcienie zaciekawionej obojętności, po absolutne odrzucenie. Wystawa Grafiteka 2025 organizowana przez Okręg Warszawski Związku Polskich Artystów Plastyków obejmuje pełen zakres podejścia do terminu sztuka, choć operuje w obrębie niesłychanie rozbudowanego technicznie medium graficznego. Jakub Kiersikowski w przedmowie do wystawy Grafiteka 2020 wymienia co najmniej 30 różnych technik, z których korzystają artyści należący do Sekcji Grafiki, zgrupowani w OW ZPAP, a są to przecież nie wszystkie będące w użyciu. Sprawa techniki jako narzędzia realizacji, tak ważna dla samych twórców, którym pozwala się swobodnie wypowiadać, ma dużo mniejsze znaczenie dla odbiorców i krytyków, którzy nie muszą być profesjonalistami w tej dziedzinie. Dla nich liczy się tylko to, co z tego dialogu wizualnego (a także narracji wynikającej z tytułu pracy) zrozumieją i odczytają. Twórcy prezentujący prace „bez tytułu” jeszcze bardziej komplikują artystyczną wymianę myśli, co nie znaczy wcale, że dialog czynią niemożliwym. Warto dodać, że wystawy Grafiteki co dwa lata odbywają się równolegle z Konkursem Ogólnopolskim Grafiteka. Taka poszerzona o rywalizację impreza artystyczna spotkała się już z dużym zainteresowaniem artystów, nie tylko z uwagi na nagrody. W przyszłym roku odbędzie się w ramach Grafiteki piąty Ogólnopolski Konkurs.
W przypadku medium graficznego przyjęło się uważać, że najbardziej szlachetne i klasyczne są prace czarno-białe, co z kolei wcale nie stawia na pozycji przegranej grafik operujących kolorami, niekiedy o wiele bogatszymi od dzieł malarskich. Istnieje również podział na prace przedstawiające, figuratywne oraz abstrakcyjne, które przecież także „coś” przedstawiają. Polska sztuka graficzna ma długą historię sięgającą XV wieku, gdy artyści stosowali tradycyjne techniki jak drzeworyt i miedzioryt. W swoim rozwoju przeszła przez różne stadia, coraz bardziej wyrafinowane i skomplikowane, zwłaszcza gdy do używanych sposobów pracy doszły techniki numeryczne, generowane komputerowo, nie wspominając już o najnowszych odmianach sztucznej inteligencji. Polscy graficy w wielu dziedzinach osiągnęli pozycję liczącą się w świecie i dotyczy to nie tylko sztuki plakatu, nierzadko powstającej na bazie graficznej, czy sztuki ilustracji, ale także w komiksach, filmach animowanych i grach komputerowych. Te ostatnie zyskały nawet ważny dla kraju walor towaru eksportowego. Znakiem tego niektóre pracownie graficzne otrzymały sowite rządowe dotacje z Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. Swoboda i kreatywność polskich artystów zwraca uwagę z tego względu, że nasi twórcy często korzystają z technik mieszanych, a także wymyślają całkiem nowe, zupełnie oryginalne sposoby zapisywania lub eksponowania produktów swojej wyobraźni. Stąd też wystawy prac graficznych, w tym coroczne prezentacje Grafiteki należą do wydarzeń bardzo ciekawych i inspirujących. Biorą w nich udział zarówno utytułowani mistrzowie tego gatunku, jak i artyści początkujący, czasem wręcz debiutanci. Wystawy Grafiteki nie mają zazwyczaj narzuconego tematu wiodącego, pozostawiają więc całkowitą swobodę artystycznej kreacji. Cechą charakterystyczną corocznych prezentacji jest natomiast wysoko postawiona poprzeczka poziomu artystycznego, więc udział w tych wystawach jest sprawdzianem nie tylko warsztatu, ale i ambicji biorących udział uczestników. Jakkolwiek prace z wystawy mogą być sprzedawane, to jednak sam aspekt komercyjny nie jest tutaj żadnym kryterium artystycznej wartości. Artyści, którzy pragną zrobić karierę muszą sobie zdawać sprawę, że jedna wystawa zbiorowa, w której biorą udział nie dokona cudów, jednak warto pamiętać o zdaniu Andy’ego Warhola, który powiedział „W przyszłości każdy będzie sławny przez 15 minut”. Ale nie tylko taką przyszłość buduje tegoroczna Grafiteka, gdyż wielbiciele grafiki odwiedzają wystawę poszukując na niej prac swoich artystycznych ulubieńców oraz rozglądają się za nowymi interesującymi osobowościami.
- Bronisław Tumiłowicz
