Интернационална групна изложба
Истокот e сè уште можен
Отворање:
13 ноември 2025, 20 ч.
Уметници:
Марина Абрамовиќ | Маја Бајевиќ | Гета Братеску | Јозеф Бојс | Ала Георгиева | Томислав Готовац | Јон Григореску | Група конструктивисти од Трст (Аугуст Чернигој, Едуард Степанчич, Џорџо Кармелич) | Власта Делимар | Брацо Димитријевиќ | Оршоја Дроздик | Христина Иваноска | Ѓорѓе Јовановиќ | Иван Кожариќ | Катаржина Козира | Александар Косолапов | Андреја Кулунчиќ | Владимир Купијанов | Лајбах | Казимир Малевич | Горанка Матиќ | Алекс Млинарчик | Петре Николоски | Ахмет Огут | ОПА | ОХО | Ирена Паскали | Геза Пернецки | Душан Перчинков | Марко Погачник | Дмитриј Пригов | Нихо Пушија | Јозеф Робаковски | Дритон Селмани | Недко Солаков | Младен Стилиновиќ | Раша Тодосијевиќ | Ендре Тот | Игор Тошевски | Горан Трбуљак | Симон Узуновски | Стано Филко | Венко Цветков | Виолета Чаповска | Что Делат | Небојша Шериќ-Шоба.
Куратори: Бојана Пишкур, Мартина Воук (МГ+ММСУ, Љубљана); Ивана Васева Благоја Варшанец, Ива Димовски и Владимир Јанчевски (МСУ-Скопје).
Изложбен дизајн: Јован Ивановски
Визуелно решение: Илиана Петрушевска
Изложбата е продолжение на соработката меѓу МСУ – Скопје и МГ+МСУМ, Љубљана што започна со заедничката изложба „Ткаење светови: Колекции во разговор“, која се отвори во февруари 2025 година во Музејот на современа уметност „Метелкова“.
Уметничките практики што не потекнуваат од центарот на западниот уметнички систем, туку од неговите маргини - географски, политички и симболични, можат да понудат епистемолошка и естетска рамка преку која ќе се преиспита итноста на нашиот сегашен момент. Кога на овие маргини не се гледа како простори на инфериорност, тие можат да понудат јасна источноевропска перспектива обликувана од искуството на социјализмот, колективните утопии, транзицијата, конфликтот и војната, како и колапсот на идеолошките системи во 1990-тите. Преовладувачките уметнички теми на телото, иронијата, идеологијата, доказите и утопијата, реагираат на овие историски искуства, додека истовремено се занимаваат и со комплексноста на сегашноста.
Оваа изложба наслвена „Истокот e сè уште можен“, составена од избор на дела од колекцијата „Артист 2000+“ на Модерна галерија и националните колекции од Љубљана, во дијалог со колекцијата на солидарноста на Музејот на современата уметност во Скопјe, се занимава токму со постојано еволуирачкиот сеприсутен потенцијал и визија за трансформација и регенерација, како и постојаното повлекување кон трагедијата на секојдневниот живот. Таа инклинира кон првото, верувајќи дека сè уште има простор за радикално замислување на сегашноста. Во овој контекст, изложбата ја прикажува уметничката продукција не како пасивна рефлексија, туку како генеративна алатка за ангажирање со дијалектиката на разочарувањето и можноста. Уметничките стратегии извлечени од регионот нудат механизми за отпор, колективна меморија и спекулативна имагинација - алатки неопходни за навигација низ распаѓањето на политичките и општествените имагинариуми во ера сè повеќе дефинирана од прекарност.
Уште во дваесеттите години на 20 век, Групата конструктивисти од Трст ја замисли идејата за уметничко дејствување како форма на естетско-социополитичка револуција во контекст на историските авангарди, особено рускиот конструктивизам. Поради оваа причина, таа се смета за автентичен претходник на повоените неоавангардни тенденции во регионот.
Меѓу другото, нашата изложба го свртува вниманието кон она што останало од идејата за Источна Европа денес и дали сè уште можеме да зборуваме за „источноевропска уметност“. По завршувањето на Студената војна во 1989 година и почетниот ентузијазам за победата на либерализмот над комунизмот, стана очигледно дека идеалот за либерална демократија, кој Истокот толку ентузијастички го прифати, исчезнал. Во последниве години, бевме сведоци на растечки тензии во регионот, подем на нови автократски режими, непрестајни бегалски кризи, постојани националистички тенденции на Балканот, војна во Украина, нерешеното „палестинско прашање“ и геноцид во Газа.
Во овој контекст, се поставува прашањето: Дали иднината изгледаше подобро вчера отколку денес? Како можеме да се потпреме на историските искуства, уметничките стратегии и алтернативните форми на знаење вкоренети во источноевропските контексти? Уметничките дела на изложбата можат да дадат некои одговори како алатки за разбирање на сегашноста без, навидум, јасна иднина и за наоѓање пат кон различни, поинклузивни можности и пофер и посолидарен свет.
Изложбата „Истокот e сè уште можен“ се одвива во два меѓусебно поврзани сегменти, при што секој од нив прераскажува посебни приказни.
Сегментот насловен „Покажи ми ги твоите рани (регенерација)“ ги опфаќа приказните за „Телото како простор за отпор“; „Идеологии и субверзии“ и „Иронијата и апсурдот како стратегии на критичка дистанца“. Овој дел ги испитува телото, јазикот и иконографијата како места преку кои уметниците изведувале, се спротивставувале и ги поткопувале идеолошките и афективните режими.
Другиот сегмент насловен како „Нова реалност како артефакт на трансформација“ ги прераскажува приказните за „Документирање на реалноста“ и „Утопијата како простор на општествени алтернативи“.Тој ги испитува документацијата, меморијата и утописките спекулации како методи на уметничко ангажирање и со историската и со можната иднина.
Во време што сè повеќе е обележано со ерозија на демократските форми, еколошка катастрофа и историска амнезија, делата презентирани овде нудат практики на сеќавање, отпор и замислување - гестови што можат да ни помогнат да го замислиме светот поинаку.
Колекцијата „Артист 2000+“ е првата музејска колекција фокусирана на повоените источноевропските авангардни уметнички практики во поширок меѓународен контекст. Од своето основање во 2000 година, таа обезбеди длабински увид во уметничката проодукција на регионот, осветлувајќи ги општествените и политичките предизвици со кои се соочуваат уметниците во поранешните социјалистички земји. Колекцијата се појави во рамките на својот „простор на изразување“ и во однос на геополитичката територија на Источна Европа и во однос на концептуалниот простор обликуван од моќ, идентитет и дискурс. Од самиот почеток, колекцијата поттикна размислување за процесите на историцизација: Кој ја пишува историјата на уметноста, за кого и со каква намера? Во исто време, колекцијата создава услови за критичко редефинирање на постојниот уметнички канон, отворајќи простор за разновидни и честопати занемарени наративи.
Колекцијата на солидарноста на Музејот на современата уметност - Скопје настана како израз на глобален одговор на катастрофата, земјотресот што го разурна градот во 1963 година. Одговарајќи на повикот за уметничка солидарност, уметници од целиот свет подарија свои дела, заеднички креирајќи колекција заснована на меѓународна размена, одговорност и дијалог.
Оваа заедничка изложба на двете колекции ги нагласува напорите за соработка меѓу двата музеи, за кои се очекува да се прошират преку понатамошни партнерства.
Изложбата ја реализира Музејот на современата уметност – Скопје, со поддршка на Министерството за култура и туризам на Република Северна Македонија како проект од национално значење за 2025 година.
Пријатели на МСУ – Скопје: Тиквеш и Еуролинк осигурување.
…
International group exhibition
The East Remains Possible
Artists: Marina Abramović | Maja Bajević | Joseph Beuys | Geta Brătescu | Violeta Chapovska | Chto Delat | Venko Cvetkov | Braco Dimitrijević | Vlasta Delimar | Orsolya Drozdik | Stano Filko | Alla Georgieva | Tomislav Gotovac | Ion Grigorescu | Group of Constructivists from Trieste (Avgust Černigoj, Eduard Stepančič, Giorgio Carmelich) | Hristina Ivanoska | Gjorgje Jovanovik | Alexander Kosolapov | Ivan Kožarić | Katarzyna Kozyra | Andreja Kulunčić | Vladimir Kuprijanov | Laibach | Kazimir Malevich | Goranka Matić | Alex Mlynárčik | Petre Nikoloski | Ahmet Ogut | OHO | OPA | Irena Paskali | Dushan Percinkov | Géza Pernecky | Marcko Pogacnik | Dmitry Prigov | Niho Pushija | Josef Robakowski | Driton Selmani | Nedko Solakov | Mladen Stilinović | Nebojša Šerić-Šoba | Raša Todosijević | Igor Toshevski | Endre Tót | Goran Trbuljak | Simon Uzunovski.
Curators: Bojana Piškur, Martina Vovk (MG+MSUM, Ljubljana); Ivana Vaseva, Blagoja Varоshanec, Iva Dimovski and Vladimir Janchevski (MoCA-Skopje).
Exhibition design: Jovan Ivanovski
Visual design: Iliana Petrushevska
The exhibition is a continuation of the collaboration between MoCA – Skopje and MG+MSUM, Ljubljana that began with the joint exhibition Weaving Worlds: Collections in Conversation, that opened in February 2025 at the Museum of Contemporary Art Metelkova.
The artistic practices originating not in the center of the Western art system, but on its margins—geographical, political, and symbolic—can offer an epistemic and aesthetic framework through which to reexamine the urgencies of our current moment. When these margins are not seen as spaces of inferiority, they can offer a distinctly Eastern European perspective shaped by the experience of socialism, collective utopias, transition, conflict and war, and the collapse of ideological systems in the 1990s. The prevalent artistic topics of the body, irony, ideology, evidence, and utopia respond to these historical experiences, while also engaging with the complexities of the present.
This exhibition, entitled The East Remains Possible, comprising a selection of works from Moderna galerija’s Arteast 2000+ and national collections from Ljubljana, in dialogue with the Solidarity Collection of the Museum of Contemporary Art in Skopje, is precisely about the ever-evolving, omnipresent potentiality and vision for transformation and regeneration—and the constant pull back towards the tragedy of everyday life. It inclines towards the former, believing that there is still space for radically imagining the present. In this light, the exhibition frames artistic production not as passive reflection, but as a generative tool for engaging with the dialectic of disillusionment and possibility. Artistic strategies drawn from the region offer mechanisms for resistance, collective memory, and speculative imagination—tools essential for navigating the dissolution of political and social imaginaries in an era increasingly defined by precarity.
As early as the 1920s, the Group of Constructivists from Trieste envisioned artistic action as a form of aesthetic and sociopolitical revolution within the context of the historical avant-gardes, especially Russian Constructivism. For this reason, it is regarded as an authentic forerunner of the postwar neo-avant-garde tendencies in the region.
Among other things, our exhibition calls attention to what remains of the idea of Eastern Europe today, and whether we can still speak of “East European art.” After the initial enthusiasm about the victory of liberalism over communism following the end of the Cold War in 1989, it became apparent that the ideal of liberal democracy, which the East had so enthusiastically embraced, had dissipated. In recent years, we have witnessed growing tensions in the region: the rise of new autocratic regimes, ongoing refugee crises, persistent nationalist tendencies in the Balkans, war in Ukraine, the unresolved “Palestinian question,” and genocide in Gaza.
In this context, the question arises: Did the future look better yesterday than it does today? How can we draw on historical experiences, artistic strategies, and alternative forms of knowledge rooted in East European contexts? The artworks in the exhibition may provide some answers, serving as tools for understanding the present—without, seemingly, a clear future—and for finding a path toward different, more inclusive possibilities and a fairer, more solidary world.
The exhibition The East Remains Possible unfolds in two interrelated segments, each of which retells a separate story.
The segment titled Show Me Your Wounds (Regeneration) encompasses the stories of The Body as a Space for Resistance, Ideologies and Subversions, and Irony and Absurdity as Strategies of Critical Distance. This section examines the body, language, and iconography as sites through which artists have performed, resisted, and subverted ideological and affective regimes.
The other segment, titled New Reality as an Artefact of Transformation, retells the stories of Documenting Reality and Utopia as a Space of Social Alternatives. It examines documentation, memory, and utopian speculation as methods of artistic engagement with both historical and possible futures.
In a time increasingly marked by the erosion of democratic forms, ecological catastrophe, and historical amnesia, the works presented here offer practices of remembering, resisting, and imagining—gestures that may help us think the world otherwise.
The Arteast 2000+ collection is the first museum collection focused on East European postwar avant-garde artistic practices within a broader international context. Since its inception in 2000, it has provided in-depth insight into the artistic production of the region, bringing to light the social and political challenges faced by artists in former socialist countries. The collection emerged within its own “space of utterance,” both in terms of the geopolitical territory of Eastern Europe and as a conceptual space shaped by power, identity, and discourse. From the very beginning, the collection has encouraged reflection on the processes of historicization: Who writes art history, for whom, and with what intention? At the same time, it creates the conditions for a critical redefinition of the existing artistic canon, opening space for diverse and often overlooked narratives.
The Solidarity Collection of the Museum of Contemporary Art Skopje originated as a global response to a disaster—the earthquake that devastated the city in 1963. Responding to a call for artistic solidarity, artists from around the globe contributed their works, co-creating a collection based on international exchange, responsibility, and dialogue.
This joint exhibition of the two collections underscores the collaborative efforts between the museums, which are anticipated to expand through further partnerships.
The exhibition is realized by the MoCA – Skopje, in collaboration with MG+MMSU Ljubljana, with financial support from the Ministry of Culture and Tourism of the Republic of North Macedonia, as a project of national significance for 2025.
Friends of MoCA – Skopje: Tikveš and Eurolink Insurance.
Also check out other Arts events in Skopje, Exhibitions in Skopje, Fine Arts events in Skopje.
