Dom Bojowników Getta w Będzinie
7 grudnia 2025, niedziela, godz. 13.00
ul. Rutki Laskier 24, Będzin
Podsumowanie projektów Fundacji Brama Cukermana – rok 2025
Rok 2025 był dla Fundacji Brama Cukermana czasem intensywnej pracy, odkryć i spotkań, które na długo pozostaną w naszej pamięci. Związany był głównie z Kamionką i Domem Bojowników Getta, którym opiekujemy się od lipca 2024 roku. Dom wiąże się z wieloma problemami, ale też niebywale inspirującą pracą badawczą.
Zapraszamy na wydarzenie podsumowujące trzy projekty, które realizowaliśmy w tym roku: „Dzielnica Kamienna”, „Podziemne formy oporu. Badania archeologiczne w otoczeniu Domu Bojowników Getta w Będzinie” oraz „Dom Bojowników Getta w Będzinie – badania oraz prace dokumentacyjne i koncepcyjne miejsca pamięci”.
Wszystkie projekty dofinansowane zostały ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
W ramach „Dzielnicy Kamiennej” mieliśmy okazję spotkać się z mieszkańcami Kamionki – porozmawiać, wsłuchać się w ich wspomnienia i spojrzeć na tę przestrzeń z zupełnie nowej perspektywy. Dzięki ich zaangażowaniu oraz wspólnym działaniom – warsztatom fotograficznym, wydobywczym, historii mówionej, spacerom badawczym i rozmowom – udało nam się zebrać bogaty materiał, który nie tylko wzbogaca naszą wiedzę, ale także inspiruje do dalszej pracy. To był naprawdę niezwykły czas współpracy i lokalnej energii.
W ramach tego projektu odbyły się też: Obchody 82. rocznicy likwidacji getta w Będzinie, spacer z Izabelą Tumas “Śladami dzieciństwa. Kamionka lat 80. i 90.” oraz konferencja popularnonaukowa “Dzielnica Kamienna”.
Z kolei projekty „Podziemne Formy Oporu” oraz „Badania oraz prace dokumentacyjne i koncepcyjne miejsca pamięci” połączyły w sobie badania archeologiczne, dokumentację i historię miejsca szczególnego – ogrodu wokół Domu Bojowników Getta, a także wnętrza samego obiektu. Rozpoczęliśmy od prac nieinwazyjnych, przygotowujących teren do wpisu do rejestru zabytków województwa śląskiego, a następnie przeszliśmy do wykopalisk, które odsłoniły przed nami fragment historii – bunkier, w którym ukrywała się młodzież żydowskiego ruchu oporu z Będzina. Prace odbywały się również we wnętrzu Domu, który „mówi do nas” przez każdy swój fragment, każdą cegłę, dziurę w podłodze… Staraliśmy się wsłuchać w jego opowieści i wyselekcjonować to, co najcenniejsze.
Choć nie brakowało trudności, każde odkrycie było dla nas źródłem ogromnej satysfakcji i wzruszenia. Dziś możemy powiedzieć, że ten rok był czasem pracy wymagającej, ale też niezwykle inspirującej – i właśnie tym chcemy się podzielić.
Zapraszamy serdecznie do wspólnego podsumowania, rozmowy i refleksji nad tym, co udało się nam razem odkryć, zachować i opowiedzieć na nowo.
Podczas wydarzenie zaprezentujemy:
– wyniki projektu „Dzielnica Kamienna”: wystawę fotograficzną* – wynik warsztatów z Romanem Łuszczki; rzeźbę Natalii Romik** – podsumowanie prac warsztatowych grupy „wydobywczej”; słuchowiska mieszkańców Kamionki, które przygotował dla nas Wojciech Barczyński, a materiał zrealizowały Karolina Jakoweńko Justyna Błaszczyk-Czerwińska, Maja Biskupska i Jagoda Michalik***
– wyniki projektu archeologicznego „Podziemne Formy Oporu” – raport z dokumentacją zdjęciową oraz efektem prac ekipy „Wykop na poziomie”, kwerendę archiwalną Sebastiana Różyckiego, Grzegorza Onyszko, wynik prac georadarowych
– badania oraz prace dokumentacyjne i koncepcyjne miejsca pamięci – raporty 3D, rysunki architektoniczne, efekty wykopalisk, efekty prac konserwatorskich wokół zabytkowego pieca, kwerendę źródłową dotyczącą relacji świadków oraz koncepcję funkcjonalno-użytkową przyszłego miejsca pamięci i edukacji, czyli Domu Bojowników Getta w Będzinie, wykonaną przez „Formy Wspólne”
* uczestnicy warsztatów fotograficznych / autorzy zdjęć: Roman Kowenia, Izabela Tumas, Oskar Lewczuk, Magda Duszczyk, Daga Skowron, Katarzyna Lenarczyk, Tomasz Dudała, Piotr Jakoweńko, Karolina Jakoweńko, Justyna Błaszczyk-Czerwińska, Maja Biskupska
**uczestnicy warsztatów wydobywczych: Izabela Tumas, Katarzyna Lenarczyk, Tomasz Dudała, Piotr Jakoweńko, Karolina Jakoweńko, Justyna Błaszczyk-Czerwińska, Julia Wild, Grzegorz Onyszko, Jakub Czupryński, Ewa Gzik, Benek Cieśla, Helcia Jakoweńko
***uczestnicy rozmów / świadkowie historii: Maciej Zagrodzki, Janusz Gęborski, Ewa Gzik, Jarosław Gałka, Andrzej Golik, Genowefa Rafalska, Maria Zgajewska, Lidia Bartos, Bogdan Kowalik, Stefania Kowalik, Marek Borzęcki, Jadwiga Wójcik, Przemysław Zaprzelski, Magdalena Kłusek, Justyna Błaszczyk-Czerwińska.
Projekt dofinansowano ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego
PARTNERZY:
Konferencja “Dzielnica Kamienna” odbyła się się pod Honorowym Patronatem Rektora Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach prof. Ryszarda Koziołka
Partnerzy projektu Dzielnica Kamienna: Centrum Archiwistyki Społecznej, portal “Stanisław Wygodzki” – pisarz, Będzin Miasto
Partnerzy projektów archeologicznego i badawczego: Fundacja Formy Wspólne, Wykop na Poziomie, Fundacja Zapomniane
Also check out other Business events in Dabrowa Gornicza, Conferences in Dabrowa Gornicza.
