«…και δικαιοσύνη για κανέναν»: Το Witness for the Prosecution (Billy Wilder, 1957) στον θερινό κινηματογράφο Παναθήναια με τον Αλέξανδρο Παπαγεωργίου
Κλείστε το εισιτήριό σας:
https://www.more.com/gr-el/tickets/cinema/summer/martyras-katigorias
Όταν σκεφτόμαστε το “μπέρδεμα” των κινηματογραφικών genres, το μυαλό μας συνήθως πηγαίνει στο σινεμά του μεταμοντέρνου - εκείνο το σινεμά δηλαδή που βάζει ως στόχο του να αμφισβητήσει τις παραδοσιακές μορφές κινηματογραφικής αφήγησης και να ανατρέψει τις προσδοκίες του θεατή. Εύλογα σκεφτόμαστε τον Quentin Tarantino ή τους αδερφούς Coen, με την ειρωνική τους αυτοαναφορικότητα και το “ξαναγράψιμο” της κινηματογραφικής ιστορίας μέσα από το μπλέξιμο των ειδών και των σημείων αναφοράς.
Γυρνώντας προς τα πίσω στον χρόνο, συνήθως στην απαρχή αυτής της διαδικασίας βρίσκουμε σκηνοθέτες που καθόρισαν την γλώσσα αυτής της “μεταμοντέρνας στροφής” κατά την δεκαετία του ‘60 και του ‘70. Όπως για παράδειγμα ο Jean-Luc Godard που στο Με Κομμένη την Ανάσα το 1960 έμπλεξε το ρομαντικό δράμα με το αμερικάνικο αστυνομικό φιλμ και τον φιλοσοφικό-υπαρξιακό στοχασμό, ή ο Stanley Kubrick που στο Dr. Strangelove το 1964 συγκέρασε το πολιτικό θρίλερ, το πολεμικό δράμα και την κωμική σάτιρα.
Είναι πάντα όμως συναρπαστικό να αναζητούμε τις ρωγμές μέσα σε εκείνο που εμφανίζεται ως συμπαγές, να ανακαλύπτουμε ελάσσονες αφηγήσεις που μπορούν να μας κάνουν να δούμε με διαφορετικό μάτι την κινηματογραφική ιστορία. Στην προκειμένη περίπτωση, το Witness for the Prosecution του Billy Wilder από το 1957, μια φαινομενική “παραδοσιακή” ταινία, μας καλεί να το ξαναδούμε και να το διαβάσουμε ως ένα δείγμα μεταμοντέρνου-πριν-το-μεταμοντέρνο και ανατρεπτικής πρόσμιξης των ειδών μέσα στην καρδιά της κλασικής Golden Age του Hollywood.
Η ταινία του Wilder, βασισμένη στο ομώνυμο διήγημα της Agatha Christie, μοιάζει με ένα παραδοσιακό δικαστικό δράμα. Ταυτόχρονα, σαν αγκαθακριστική μεταφορά που είναι, αποτελεί και ένα whodunit μυστήριο. Μέχρι εδώ, όλα και αναμενόμενα. Τα στοιχεία που ανατρέπουν την ένταξη της ταινίας σε ένα παραδοσιακό σχήμα όμως είναι ότι ο Wilder, ιδιοφυής και πρωτοπόρος όπως πάντα, φαντάζεται την δικαστική αίθουσα ως έναν film noir χώρο με ηθικές αμφισημίες, εξπρεσιονιστικούς φωτισμούς και φαμ φατάλ, ενώ την ίδια στιγμή στήνει και ένα κλασικό χολιγουντιανό μελόδραμα με υψηλά συναισθηματικά stakes αγάπης, αφοσίωσης και προδοσίας.
Και βεβαίως ο αόρατος συνδετικός ιστός της ταινίας είναι η μαύρη κωμωδία και μια βαθιά ειρωνική στάση απέναντι στον θεσμό της δικαιοσύνης ως θέατρο στο οποίο ξεδιπλώνεται το ανθρώπινο δράμα, οι ταξική διάρθρωση της κοινωνίας και η σκοτεινή απρόβλεπτη φύση της επιθυμίας. Μέσα απ’ αυτήν την ειρωνική πρωτο-μεταμοντέρνα ματιά, το Witness for the Prosecution αποσταθεροποιεί τις συμπαγείς ιδέες για την αλήθεια και την δικαιοσύνη, αλλά και την ιδέα του υποκειμένου που έχει (και ελέγχει) μια στιβαρή συνεκτική αφήγηση για τον εαυτό του. Μέσα στο δικαστήριο, ο Wilder μας καλεί να εξετάσουμε την θεατρικότητα και την επιτελεστικότητα της αλήθειας, της εξουσίας και της δικαιοσύνης, καθώς βλέπουμε τους ήρωες να ομολογούν τον εαυτό τους, δηλαδή όπως θα έλεγε ο Μισέλ Φουκώ να τον αποκαλύπτουν και ταυτόχρονα να τον αυτο-αστυνομεύουν.
Μια τέτοια πρωτοπόρα ματιά θα ήταν αδύνατη χωρίς έναν δημιουργό σαν τον Billy Wilder, έναν πρώιμο “indie auteur” μέσα στην χρυσή εποχή των μεγάλων στούντιο που μεταξύ των υπολοίπων αριστουργημάτων του (Double Indemnity, The Lost Weekend, Ace in the Hole, The Apartment) λίγα χρόνια νωρίτερα είχε παραδώσει ένα σπουδαίο και αξεπέραστο μετα-κινηματογραφικό σχόλιο πάνω στην ίδια την φύση και την ιστορικότητα του σινεμά με το Sunset Boulevard. Και βεβαίως μια ταινία σαν το Witness for the Prosecution θα ήταν αδύνατη χωρίς την μοναδική κινηματογραφική συνάντηση μεταξύ Ευρώπης και Αμερικής: η βρετανικότητα της Agatha Christie και του Charles Laughton, η γερμανική υπερβατικότητα της Marlene Dietrich, το αμερικάνικο stardom του Tyrone Power, και βεβαίως ο ίδιος ο υβριδικός Wilder, Πολωνο-Εβραίος που διέφυγε από τους Ναζί προς την Αμερική μαζί με πλήθος ακόμα εξόριστων καλλιτεχνών που άλλαξαν το πρόσωπο του Hollywood και της μαζικής κουλτούρας.
H ταινία του Billy Wilder θα προβληθεί στον θερινό κινηματογράφο Παναθήναια (Μαυρομιχάλη 165) την Τετάρτη 23 Ιουλίου στις 21.00. Μετά την προβολή θα ακολουθήσει συζήτηση με τον κριτικό Αλέξανδρο Παπαγεωργίου, μέχρι όσο πάει.
Also check out other Entertainment events in Athens.
